No koma Guds englar
«No koma Guds englar» er en julesalme av Elias Blix. Denne salmen var den første nynorske salmen som ble sunget i en kirke. Det skjedde i Høydalsmo kirke andre juledag 1884[1] Prost Sønke Sønnichsen hadde fått trykket et ark med tre salmer til denne gudstjenesten, men hadde ikke fått tillatelse av departementet til å bruke den. Den ble godt mottatt av menigheten og senere meldte prosten til departementet at salmen var blitt sunget. Da var Elias Blix statsråd og inhabil i saken, så statsråd Jakob Sverdrup avgjorde at saken skulle «bero indtil videre».
Salmen stod første gang på trykk i Nokre Salmar, gamle og nye III, som Blix gav ut anonymnt i 1875. Den hadde åtte vers. «No koma Guds englar» er senere tatt inn både i Nynorsk Salmebok, Landstads reviderte salmebok og Norsk salmebok. I Norsk salmebok og Lov Herren : Katolsk salmebok er seks vers tatt med (v. 1 og v. 3-7).
Tekst[rediger | rediger kilde]
I teksten bruker Blix same litterære grep som M.B. Landstad bruker i «Fra fjord og fjære», han plasserer jolebudskapet i et norsk vinterlandskap. Men der Landstad bruker et innlandsmotiv, velger Blix et motiv fra kysten — mens Landstad synger «Herude Kulde er nu og dyben Sne», syng Blix «Der ute ligg Jordi so isende kald, Og Trei stend svarte i Skogen».
No koma Guds englar med helsing i sky,
Guds fred og velsigning dei bjoda.
No stig i frå jordi ein helgasong ny
som skal gjennom himmelen ljoda.
Guds fred og vel møtt,
du barn som er født.
Vår fredsfyrste høgt vere lova!
I djupaste myrker vart himmelen klår
då stjerna av Jakob seg viste.
I hardaste vetter det grønkar som vår,
og fagraste knupp spring av kviste.
Guds fred og god jol / med sumar og sol!
Vår fredsfyrste høgt vere lova!
Der ute er jordi so isende kald,
og trei stend svarte i skogen.
Men Isai stuv * som til frelsa er vald,
skyt livskvisten fager og mogen.
Guds fred med den tein
av grønkande grein!
Vår fredsfyrste høgt vere lova!
No stjerna frå Betlehem lyser um land
frå høgsal til armaste hytta.
Det ljosnar so vent yver dalar og strand
der inn hennar strålar få glytta.
Guds fred yver mold!
Vår sol og vårt skjold,
vår fredsfyrste høgt vere lova!
No ljodar ein lovsong frå alle Guds born,
på alle folks tungor dei kveda.
So vida som klokkene kima frå tårn,
stig tonar av hugnad og gleda.
Alt kling som i kor:
Guds fred yver jord!
Vår fredsfyrste høgt vere lova!
Lat gjetordet ganga frå grend og til grend,
so vida som tunga kan mæla,
um Sonen som er oss frå himmelen send
all verdi til siger og sæla!
Syng ut i kvar bygd:
Guds fred ifrå høgd!
Vår fredsfyrste høgt vere lova!
Melodi[rediger | rediger kilde]
Melodien er en skotsk folketone som er kjent i ulike varianter fra ulike deler av Norge. Blix viste en melodi brukt til Petter Dass sin vise «Det hendte sig Jefta den Gileads Mand». Melodien i Norsk Salmebok er en variant fra Vest-Agder.
Diskografi[rediger | rediger kilde]
Salmen er spilt inn på en rekke plater:* Marit Karlberg, Frank Henrik Rolland, Sigbjørn Apeland: Julegjest (2022)
- Garness: Barnet i krybben (2013 og 2009)
- Orpheus: Utan brest og sprunge - Gamle orgler i Nordland (2013)
- Herborg Kråkevik: Jul i stova (2012)
- Audun Flaen og Jo Asgeir Lie: Til himmels med gangar og pols (2012)
- Sølvin Refvik: Alle tiders julesangbok (2011)
- Rolf Lislevand: Jul i gammel tid (2005)
- Kristin Mulders: Yuletide Voices (2005)
- Dvergmål: Song i himmelsalar (2004)
- Karmelittnonnene: Advenio (2003)
- Voci Nobili: Grieg - Nystedt (2003)
- Kristin Reitan: Julesalmer (2000)
- Siri Nordli Leirvik og Bjørn Willadsen: Julesong (1996)
- Åsne Valland Nordli: Julekvad (1996)
- Bergen Domkantori: Julekvad (1992)
- Knut Nystedt og Det norske solistkor: Toner julenatt (1980)
- Vinje Songlag: Jol i Vinje (1978)
- NRKs Studiokor, Marie Foss: Jentekoret synger julen inn (1976)