India

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia

Nagsasabtan: 21°N 78°E / 21°N 78°E / 21; 78

Republika ti India
  • Bhārat Gaṇarājya
  • Republic of India
Horisontal nga adda dagiti tallo a maris a wagayway nga adda dagiti, manipud ti ngato a mapan iti baba, nakudrep a maris nga asapran, puraw, ken dagiti berde a horisontal a bedbed. Iti tengnga ti puraw a bedbed ket maysa a asul-marina a pilid nga adda dagiti 24 a rayos.
Wagayway
Tallo a leon a sunagsango ti kanigid, kanawan, ken agturong ti mangkitkita, iti tuon ti priso nga aglaon ti agbuabuabo a kabalio, maysa a pilid nga adda dagiti 24 a rayos, ken maysa nga elepante. Iti sirok ket adda ti maysa a pasasao: "सत्यमेव जयते".
Emblem
Napili a pagsasao: 
"Satyameva Jayate"(Sanskrito)
   "Ti Agmaymaysa a Kinapudno ket Panagbalballigi"[1]
Nailian a kanta: Jana Gana Mana
"Sika Apo ti Mangituray kadagiti Pakinakem ken Amin a Tattao"[2]
Nailian a kanta ti pagilian
Vande Mataram
        "Agruknoyak Kenka, Ina"[a][1]
Ladawan ti maysa a globo a naipatengnga iti India, a namarisan ti India.
Ti lugar a tinengngel ti India ket adda iti nagisit a berde.
Naitunton ngem saan a tinengngel ket adda iti nakusnaw a berde.
KapitolioNew Delhi
28°36.8′N 77°12.5′E / 28.6133°N 77.2083°E / 28.6133; 77.2083
Kadakkelan a siudadMumbai
18°58′30″N 72°49′33″E / 18.97500°N 72.82583°E / 18.97500; 72.82583
Opisial a sasao
  • Hindi idiay Devanagari a naisuratan ket isu ti opisial a pagsasao iti Kappon ken ti Ingles ket nainayon a pagsasao para kadagiti opisial nga obra.[3]
Mabigbig a rehional a sasao
Nailian a pagsasaonone[4]
Nagan dagiti umiliIndiano
GobiernoPederal a parlamentario
batay-linteg a republika[1]
Ram Nath Kovind (BJP)
Venkaiah Naidu (BJP)
Narendra Modi (BJP)
Sharad Arvind Bobde
Om Birla (BJP)
LehislaturaParlamento iti India
• Akinngato a kamara
Rajya Sabha
• Akinbaba a kamara
Lok Sabha
Wayawaya 
manipud ti Nagkaykaysa a Pagarian
• Nairangarang
15 Agosto 1947
• Republika
26 Enero 1950
Kalawa
• Dagup
3,287,263 km2 (1,269,219 sq mi)[b] (Maika-7)
• Danum (%)
9.56
Populasion
• Senso idi 2011
1,210,193,422[5] (Maika-2)
• Densidad
424.4/km2 (1,099.2/sq mi) (Maika-31)
GDP (PPP)Karkulo idi 2011
• Dagup
$4.457 trilion[6]
• Tunggal maysa a tao
$3,693[6]
GDP (nominal)Karkulo idi 2011
• Dagup
$1.676 trilion[6]
• Tunggal maysa a tao
$1,388[6]
Gini (2010)33.9[7]
kalalainganna · Maika-79
HDI (2013)steady 0.586[8]
kalalainganna · Maika-135
KuartaRupia ti India (INR) (INR)
Sona ti orasUTC+05:30 (IST)
• Kalgaw (DST)
UTC+05:30 (saan a mapalpaliiw)
Pormat ti petsaaa-bb-tttt (AD)
Pagmanehuanleft
Kodigo ti panagtawag91
Kodigo ti ISO 3166IN
TLD ti internet.in
daduma pay a TLD

Ti India (/ˈɪndiə/ (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen)), opisial a ti Republika ti India (Bhārat Gaṇarājya),[c] ket maysa a pagilian idiay Abagatan nga Asia. Isu daytoy ti maikapito a kadakkelan a pagilian babaen ti heograpiko a kalawa, ti maikadua a kaaduan ti populasion a pagilian nga adda ti sumurok a 1.2 a bilion a tattao, ken ti kaaduan ti populasion a demokrasia iti lubong. Nabeddengan daytoy babaen ti Taaw Indiano iti abagatan, ti Baybay Arabiano iti abagatan a laud, ken ti Luek iti Bengal iti abagatan a daya, makibingbingay kadagiti daga a nagbeddengan iti Pakistan iti laud;[d] Tsína, Nepal, ken Bhutan iti amianan a daya; ken Burma ken Bangladesh iti daya. Idiay Taaw Indiano, ti India ket asideg idiay Sri Lanka ken ti Maldives; iti maipatinayon daytoy, dagiti Is-isla ti Andaman ken Nicobar ti Indias ket makibingbingayda ti baybay a pagbeddengan iti Tailandia ken Indonesia.

Daytoy ket pagtaengan dagiti taga-ugma a Tanap ti Indo a Sibilisasion ken maysa a rehion ti naipakasaritaan a dalan dagiti komersio ken dagiti nawatiwat nga imperio, ti Indiano a subkontinente ket nainaganan idi para iti komersial ken kultural a kabaknang para iti atiddog a pakasaritaanna.[9] Uppat kadagiti kangrunaan a relihion ti lubong—Hinduismo, Budismo, Hainismo, ken Sihismo—ket manipud ditoy, a dagiti Soroastrismo, Kristianidad, ken Islam ken dimteng idi umuna a milenioCE ken nakatulong daytoy ti panagsukog ti nadumaduma a kultura iti daytoy a rehion. Naininut nga inkapet babaen ken tinurayan ti administrasion iti Britaniko Daya nga India a Kompania manipud idi nasap a maika-18 a siglo ken dagus a nadmistratibo babaen tiu Nagkaykaysa a Pagarian manipud idi tengnga ti maika-19 a siglo, ti India nagbalin a maysa a nawaya apagilian idi 1947 kalpasan ti maysa a panagsagsagaba para iti panagwaya a namarkaan daytoy babaen ti nakappia a resistansia nga indauloan babaen ni Mahatma Gandhi.

Ti Indiano nga ekonomia ket isu ti maika-11 iti lubong babaen ti nominal GDP ken ti maika-3 a kadakkelan babaen ti agpadaan ti kapigsa ti panag-gatang (PPP). Sumakbay ti panagreporma ti naibatay ti paggatangan nga ekonomia idi 1991, ti India kety nagbalin a maysa kadagiti kapardasan nga agrangrang-ay a nagruna nga ekonomia; naipanunutan daytoy a maysa a baro nga industrialisado a pagilian. Nupay kasta, agtultuloy a mangsango kadagiti panagkarit iti kapanglaw, panakaammo ti panagbasa ken panagsurat, corruption, ken di-makaanay a publiko a pannaripato ti salun-at. Maysa naarmasan ti nuklear nga estado ken maysa a rehional a bileg, adda daytoy ti maikatlo a kadakkelan kadagiti buyot iti lubong ken mairanggo a maikasiam ti panaggasto ti milisia kadagiti amin a pagilian. Ti India ket maysa a pederal a batay-linteg a republika a tinurayan babaen ti parlamentario a sistema a binuklan dagiti 28 nga estado ken dagiti 7 a kappon ateritorio. Ti India ket maysa a pluralistiko, nadumadumaan tipagsasao, ken nadumadumaan ti etniko a kagimongan. Daytoy ket pagtaengan pay dagiti nadumaduma nga ayup kadagiti nadumaduma a nasalakniban apagtaengan.

Paammo[urnosen | urnosen ti taudan]

  1. ^ "[...] Ti Jana Gana Mana ket isu ti Nailian a Kanta iti India, a daytoy ket suheto ti panagbalbaliw kadagiti balikas a palubusan ti Gobierno no adda kadagiti rumsua nga okasion; ken tikanta a Vande Mataram, a daytoy ket adda ti papelna a paset ti pakasaritaan iti panagsagsagaba para iti Indiano a wayawaya, ket nasken kapadpada a mapammadayan iti Jana Gana Mana ken daytoy ket nasken a ti kasasaadna ket kapada." (Konstituente nga Asemblia iti India 1950).
  2. ^ "Ti kadakkel iti daytoy a pagilian ket suheto a pagsuppiatan gapu ta adda dagiti nagbeddengan a maisuppiatan. Ti gobierno ti India ket inlistana ti kalawa a kas 3,287,260 km2 (1,269,220 sq mi) ken ti dagup a kalawa a kas 3,060,500 km2 (1,181,700 sq mi); ti Nagkaykaysa a Pagpagilian ket inlistana a kas 3,287,263 km2 (1,269,219 sq mi) ken ti dagup a kalawa a kas 2,973,190 km2 (1,147,960 sq mi)." (Bibliotek aiti Kongreso 2004).
  3. ^ Kitaen pay ti: Dagiti opisial a nagan iti India.
  4. ^ Ti Gobierno iti India ket ipammateganna a kabeddenganna a pagilian ti Apganistan, a maipanunutanna amin iti Kashmir a kas paset iti India. Nupay kasta, daytoy ket naisuppiatan, ken ti rehion a nagbeddengan ti Apganistan ket tinurturayan babaen ti Pakistan. Taudan: "Ministro iti Panakibiang ti Balay (Departamento iti Panagtaripatu ti Pagbeddengan)". Naiyarkibo manipud iti kasisigud (DOC) idi 2011-07-16. Naala idi 1 Septiembre 2008..

Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]

  1. ^ a b c Sentro ti Nailian a Panakaammo 2005.
  2. ^ Wolpert 2003, p. 1.
  3. ^ Sentro ti Nailian a Pannakaammo 2005.
  4. ^ Ti Warnakan iti India 2007.
  5. ^ Ministro ti Pannakibiang iti Balay 2011.
  6. ^ a b c d "India". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 2012-04-18.
  7. ^ "Gini Index". World Bank. Naala idi 2 Marso 2011.
  8. ^ "Human Development Report 2014 Summary" (PDF). The United Nations. Naala idi 24 Hulio 2014.
  9. ^ Stein 1998, pp. 16–17.

Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti India iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay India manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=India&oldid=397343"